Nisa suresinin 78. ve 79. ayetleri çelişiyor mu ? (iyilik ve kötülük Allah’tan mı?)

Sorunun Detayı:

 

Ateistlerin İddiası:

”Kendilerine bir iyilik dokunsa ‘Bu Allah’tan’ derler; başlarına bir kötülük gelince de ‘Bu senden’ derler. ‘Hepsi Allah’tandır’ de!” (Nisa 78)

”Sana gelen iyilik Allah’tandır. Başına gelen kötülük ise nefsindendir. Seni insanlara elçi gönderdik; şahit olarak da Allah yeter.” (Nisa 79)

Burdada açık açık 78. ayet yok sayılmakta. Ayette vurgulanmak istenen mesaj şudur: “İyilik yapılrsa Allah’tan, kötülük yapılırsa, kendi nefsin sorumludur.” 2 ayet arası bir çelişki mevcut. Bir ayette kötülüğün de iyiliğin de Allah’tan olduğu yazıyor. Diğerinde ise sadece iyiliğin Allah’tan olduğu yazıyor. Bu bir çelişkidir.

Cevap:

Bu ayetlerde bir çelişki olmadığını küçük bir çocuğun bile bir meal sitesini kullanarak anlayabilceğini göstermek istiyoruz. Bir çocuk bile, belki açıklama yapamasa bile en azından sorunun nerde olduğuna işaret edebilir.

Mealde ilk bakışta iki ayet çelişkili gibi görünse de iki ayetin Arapçasını karşılaştırdığımızda arada bir fark görüyoruz. Öncelikle bir ”farkı bul” oyunu ile iki ayet arasındaki fark nerde ona bakalım.

Her iki ayette de mevcut olan kelimeler yeşil renkle işaret edilmiştir. İki ayette farklı olan kelimeler ise kırmızı renkle işaret edilmiştir.

 

Aynı olan kelimeler:

• isabet etmek
• iyilik
• kötülük

Farklı olan kelimeler:

• (Allah) katından / Allah’tan

Görmüş olduğunuz gibi iki ayet bazı meallerde aynı gibi görünse de aralarında bir fark vardır. Eğer bu fark olmasaydı bir çelişki kaçınılmaz olurdu. 78. ayette ”Allah katında”yı ifade etmek için ”ind” (indillah) kelimesi kullanılmıştır. Halbuki 79. ayette ”min” (minallah) kelimesi kullanılmıştır.

78. ayette 3 defa ind kelimesi kullanılırken 79. ayette bu kelime birden kullanılmıyor. Bu çok dikkat çekici bir durumdur. Eğer bu ayetler arka arkaya değil de Kuran’da ayrı ayrı geçseydi belki hiç dikkat çekmeyecekti bile. Allah bu ayetleri ardı ardına koyarak adeta inkar edenlere çelişki bulma fırsatı veriyor. Fakat aynı zamanda kelime seçimlerini hassasca ayarlayarak adeta ”ben ne dediğimi iyi biliyorum” diyor.

 

78. ayetin sonunda ”Bu topluluğa ne oluyor ki hiçbir sözü anlamıyorlar” denmesi de çok manidardır. Bu şekilde adeta çelişki gibi görünenen ve aslında çelişki olmayan şey’e de dikkat çekiliyor. Böylelikle ”İnsanlar nasıl olur da bu ayetlerde çelişki olmadığını anlamazlar?” mesajı da verilmiş oluyor.

Gelelim ayetin açıklamasına. 78. ayette Kötülüğün de iyiliğin de Allah indinden  olduğu söyleniyor. Burda kast edilen varlık bakımından her şeyin Allah’a dayandığıdır. Eğer Allah evreni hiç yaratmasaydı ne kötülük olabilirdi ne de iyilik. Bu bakımdan her şey Allah katındadır. Bir örnek vermek gerekirse. Allah özgür iradeye sahip insanlar yaratıyor ve bu insanlar da özgür iradeleriyle hem iyilik hem de kötülük işleyebiliyorlar. Eğer Allah insanı hiç yaratmasaydı bu insanların işleyebilceği kötülük te olmazdı. Eğer Allah var ise (ateistler açısından) Allah’ın kötülükte ve iyilikte parmağının olmaması düşünülemez elbette.

79. ayette ise iyiliğin Allah’tan geldiği anlaşılmaktadır. Allah insanların iyiliğini düşünür. Bakara suresinin 143. ayetinde şöyle yazar: ”Allah insanlara karşı şefkatli ve merhametlidir.” Ayetin devamında ise insana isabet eden kötülüğün insanın kendi nefsinden kaynaklandığı anlaşılmaktadır. Bir başka ayet tarafından da bu desteklenmektedir:  ”Başınıza gelen bir musibet, kendi ellerinizle işledikleriniz yüzündendir.” (Şura suresi 30. ayet)

Yani ilk ayette varlık bakımından her şeyin Allah’tan geldiği anlaşılmaktadır. İkinci ayette ise sebep bakımından iyiliğin Allah’tan, kötülüğün ise insanın kendi nefsinden olduğu anlaşılmaktadır. Mesela içki içen ve sarhoş olan bir adam kendi iradesiyle bunu tercih etmiştir ve bu kararından ötürü gelecek kötülükler de kendi suçudur. Ama buna rağmen başlarına bir kötülük geldiğinde bunu Allah’tan bilenler vardır, halbuki suçlu insanın kendisidir.

Allah insanı çeşitli zorluklarla imtihan ettiği için belki aklınıza ”Peki Allah’tan kötülük gelmez mi ?” diye bir soru gelebilir.

Bir şeyin gerçektende kötülük olup olmadığı ancak nihai açıdan anlaşılabilir. Bir şey kötü gibi görünüp te insan için iyi de olabilir. Kuran’daki bazı ayetlerde buna işaret edilmiştir:

”Bunu kendiniz için bir kötülük sanmayın, aksine o, sizin için bir iyiliktir.” (Nur suresi 11. ayet)

”Sevmediğiniz bir şey sizin için iyi ve sevdiğiniz bir şey de sizin için kötü olabilir.” (Bakara suresi 216. ayet)

 

Ateistlere soru:

Son olarak bu ayeti eleştiren ve Kur’an Muhammed’in sözüdür diyen ateist arkadaşlara şunu sorabiliriz: Sizce ”Muhammed”in hemen bir ayet sonrası bu denli bir çelişkili söz söylemesi mantıklı mıdır ? Eğer cevabınız evet ise ne oldu da ”Muhammed” 78. ayette sürekli indi kelimesi kullanırken birden min kelimesi kullanmaya başladı ? Sizce Kuran’ın yazarı her kimse, ne konuştuğunun bilincinde olduğu anlaşılmıyor mu ?

 

SONUÇ

Eleştirilen 2 ayetin mealinde mana aynı gibi gözükse de orjinal Arapçasında birbirinden farklı kelimeler kullanılmıştır. 78. ayette tümü Allah’tandır derken burada Arapça’da ”indi” (katından) kelimesi geçer. Fakat 79. ayette bu kelime geçmez. Bu kelime önemli bir anlam farkı ortaya çıkartmaktadır ve dolayısıyla söz konusu ayetler birbiriyle çelişmemektedir.